Doğu Karadeniz bölgesinde bulunan ve dört ille komşu olan Gümüşhane ve çevresinde kullanılan yöresel sözler ve anlamları nasıldır?
Gümüşhane Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan bir ilimizdir. Doğuda Bayburt, batıda Giresun, kuzeyde Trabzon ve güneyde Erzincan ile komşudur.
Gümüşhane bölgesinde yaygın olarak kullanılar yöresel sözlere ve anlamlarına bir bakalım... Ki bazı sözler Anadolu'nun birçok yerinde aynı anlam ve söylemdedir.
YÖRESEL SÖZLER
Abrul: Nisan ayı
Abu: Bu
Ahbun: Hayvan gübresi
Ahırı: Sonuçta
Alaf: Ot,saman
Aluç: Yabani dağ meyvesi
Anik: Ekşimemiş hamur
Arustag: Tavan
Atlet: Fanila
Avara: Kasım ayı
Ayahlaran: Ayaklarına kapanayım
Ayam: Hava
Baca: Evin tavanı
Bardabaş: Boş gezen
Bıldır: Geçmiş yıl
Bibi: Hala
Bitike: Bir parça
Bicimcik: Bir parça
Bipırtik: Bir parça
Boynuk: Boynu eğri
Burç: Ağacın ince dalları
Buymak: Üşümek
Besleme: Evlatlık
Cağ: Örgü yapılan demir çubuk
Ceğet: Eylül ayı
Camuş: Manda
Cıcık: Yeni
Cecim: Bir çeşit kilim
Cıbıl: Yoksul
Cıbız: Kel
Culluk: Hindi
Cılbırı: Bir çeşit çorba
Cıllıp: Fazla (yağ)
Cılı: Zayıf
Cırıt atmak: Koşarak uzaklaşmak
Cimcikleme: Çimdik atma
Cıt: Uç, kenar
Cücük: Civciv
Cıngıl: Çan
Çalhama: Ayran
Çaput: Bez parçası
Çar: Çarşaf
Cırnak: Tırnak
Çedene: Küçük kurut
Çiğit: Çekirdek
Çimmek: Yıkanmak
Çit: Yazma
Dadah: Çocuk yemeği
Davar: Koyun sürüsü
Dehre: Küçük balta
Dek: Şeker pancarı
Densiz: Usulüne göre davranmayan
Deyha: İşte orada
Deynek :Odun çubuk
Didmek: Karıştırmak,yünü gevşetip açmak
Dınmak: Koşmak
Doluhmak: Ağlayacak duruma gelmek
Düğlemek: İliklemek
Eğiş: Hamur kesme aleti
Ecük cücük: Çoluk çocuk
Elbezi: Peçete olarak kullanılan bez
Emice: Dost, arkadaş
Düğe: Doğurmamış inek
Emice: Arkadaş,dost,amca
Emelli: Güçlü, kuvvetli
Erfene: Masrafları ortak paylaşılan ziyafet
Eke: Çok bilen,çok konuşan
Esvap: Çamaşır
Evermek: Evlendirmek
Farşa: Edepsiz kadın
Eşgere: Aşık,âşikar
Ferik: Küçük tavuk
Gada: Büyük ağabey
Fınfırik: Çocuk oyuncağı, topaç
Fışkı: Hayvan gübresi
Foturaf: Fotoğraf
Fetir: Yufka
Garsuk: Karın etleri
Gollik: Kısa
Gayser: Parça, kısım
Gavut: Unun kavrulmuş hali
Gendüme: Dibekte dövülmüş buğday
Gıdik: Oğlak
Gıcıt: Küçük öküz arabası
Gılla: Gelincik çiçeği
Gıdılıç: Serçe parmağı
Gavar: Su arkından tarlaya açılan ağız
Gıgırt: Kancalı odun, omuzluk
Gılevlemek: Bileylemek
Gındırlamak: Yuvarlamak
Gınıhmak: Arzulamak
Gırnap: Küçük ip
Gırgıt: Cimri
Gızırik: Kızarmış
Gıyılı: Tepsi
Gobal: Değnek
Gobça: Düğme
Gocik: Mont
Goç: Ekim ayı
God: Ölçü birimi
Gogles: Salyangoz
Golot: Yağlı kete
Goşgoz: Tarla yemişi
Gorbagor: Sütü bozuk
Gön: Deri
Göresmek: Özlemek
Gudik: Köpek
Gugul: Başlık, bere
Gumbuz: Yumruk
Guzzik: Kambur
Gücük: Şubat ayı
Güğüm: Bakır su kabı
Güllap: Menteşe
Halastar: Bakır kova
Halbuysam: Halbuki
Haltek: Gevşek
Haşa: Büyük çuval
Herk: Sürülmüş, ekilmemiş tarla
Haşıl: Yerel bir yemek
Hayat: Hol
Helke: Kova
Harer: Çuval
Hevlek: Tarlanın küçük kısımlara ayrılması
Hırtlik: Bol, çok (boğaz)
Hıdırgen: Yerinde duramayan
Horik: Baca
Hıllik: Eski
Hotelek: Gırtlak çıkıntısı
Hozan: Biçilmiş tarla
Hök: Ağır
Hörelenmek: Sinirlenip karşı gelmek
İg: Yün eğirme aleti
İki cannı: Gebe
İstikan: Çay bardağı
İşmar: İşaret
İt dirseği: Arpacık
Kahmut: Tarla yemişi
Katık: Ayran
Kal: Olgunlaşmamış
Kalik: Ayakkabı
Karakış: Aralık ayı
Kartol: Patates
Kavurga: Kavrulmuş buğday
Kelem: Lahana
Kersen: Kurut ezilen tahta leğen
Keyveni: Becerikli (daha çok kadın)
Kesilim: Güzelim
Kopçik: Sap kısım
Kınkız: Oyunda kazananın mağluba vurduğu yumruk
Kızırik: Çok yanmış
Kırtik: Küçülmüş parça sabun
Kiraz: Haziran
Kip: Sağlam
Kurun: Hayvanların su içtiği ve aynı zamanda tahıl yıkanan çeşme
Koz: Kuzu barınağı
Köstüre: Bıçak,nacak gibi aletleri bileme taşı
Kurik: Tay
Kuz: Kuzey
Kuşt: Şişlik
Külek: İçine yağ konulan tahta kap
Lepüstek: Yassı, düz
Lülük: İbriklerin su akıtılan kısmı
Loğ: Bacalardaki toprağı sıkıştıran silindir taş
Mabeyn: Salon
Mal: Büyükbaş hayvanlar için kullanılır
Mangur: Hayvanların boynuna takılan ağaçtan yular
Manzilik: İnce bulgur
May: Sığıra sesleniş
Masta: Büyük değnek
Megel: Çapa yapılan alet
Merek: Samanlık
Meşebe: Su kabı
Mertek: Kalın ve uzun ağaç
Mıh: Çivi
Miltan: Gömlek
Möhkem: Kip, sağlam
Motor: Traktör
Musmar: Büyük çivi
Nahır: Sürü
Omaç: Fındıklı çorba
Öllemek: Çocuğu uyutmak
Üstencelik: Üstelik
Pağla: Fasulye
Pahar: Çeşme
Parlım: Bari
Partal: Abartı
Part: Buğday yığını
Parduç: Fırın sileceği
Peke: Oturulan alçak kaldırım
Peşkir: El havlusu
Pestik: Hizmetkar
Peytambal: Tembel
Pir: Odun dalı
Pin: Kümes
Pisik: Kedi
Poşo: Gezgin, göçmen
Pürçüklü: Havuç
Sahoyluk: Ahır süpürgesi
Sitil: Küçük yoğurt kabı
Siron: Yufkadan yapılmış bir çeşit yemek
Siyam: Karış
Soyha: Kötü, işe yaramaz
Söve: Kapı penceresi
Suluğ: Eski evlerde yıkanılan yer
Süpürtmek: Kovalamak
Sürgüç: Yerleri silmeye yarayan bez
Sütlü: Sütlaç
Şoğurt: Salya
Şor: Çok tuzlu
Şoşartmak: Abartmak
Tar: Tavuk tüneği
Tekmük: Tekne
Tekne: Hamur yağrulan tahta kap
Terek: Raf
Teşt: Leğen
Tentene: Dantel
Tevür: Türlü
Tırkıç: Çit kapısı
Tike: Bir parça, azıcık
Tize: Teyze
Tuluk: Yayık
Tump: Tarlaları ayıran tümsek
Van: Hitap şekli
Yıngırlama: Yuvarlama
Yöreme: Değirmende biriken un kalıntısı
Zemheri: Ocak ayı
Zehlenmek: Alay etmek
Zırza: Kilit
Zibil: Çöp
