Meddah ne demektir? Meddahlık nasıl bir sanattır? Meddah gösteriye nasıl başlar, nasıl bitirir? Meddahlık hakkında kısa ve genel bilgiler nelerdir?
Tiyatral bir gösteri olan meddahlık, özellikle İslam ülkelerinde oldukça yaygın bir gelişme göstermiştir.
Öncelikli olarak meddah kelimesinin anlamına bir bakalım...
Meddah sözcüğü Arapça “methetmek” kökünden gelmektedir; meddah “methedici”, “övücü” anlamındadır.
Meddahlık nasıl bir sanattır?
Meddahlık, bir konuyu oynayarak (taklit ve canlandırma) anlatma sanatıdır. Amaç dinleyiciyi eğlendirmektir.
Bu sanatı icra edenlere "meddah" denir. Meddahlar aynı zamanda "kıssahan" diye de anılır.
Meddahlar, içinde yaşadıkları dönemin sosyal, siyasal ve ekonomik koşulların aynası olarak nitelendirilmektedir. Günümüz dünyasında epik tiyatroya yakındır.
Geleneksel temaşa türüdür.
Acıklı, duygusal, dinsel ve kahramanlıkla ilgili konuları içerir.
Osmanlı’da Sarayda olduğu gibi halk arasında da büyük ilgi görür.
Özellikle kahvehanelerde İstanbullular'ın eğlence gereksinimini karşılar.
Meddah oyunlarının konuları, çoğu zaman seyirci profiline, ilgisine, sosyal ve siyasal gündeme bağlı bir şekilde doğaçlama olarak belirlenmektedir. Bu yönüyle hemen her oyun, belli bir kurgu ve dizgeye sahip olsa da aslında eşsiz ve özgündür.
Meddahın aksesuarları
Meddah sanatını icra ederken bir sandalye üzerine oturur değnek (pastav) ve mendil (makreme) gibi aksesuarlar kullanır.
Ki buradaki değnek dinleyicinin dikkatini çekmek ve anlatımları güçlendirmek için bir ses efekti olarak da kullanılabilir.
Mendil ise ses değiştirmek veya çeşitli karakterlere bürünmek içindir.
Gösteri nasıl başlar nasıl biter?
Meddah öyküsünü anlatmaya başlarken değneğini yere üç defa vurur...
Hak dostum, hak sözleriyle ve bir tekerlemeyle başlar. Kimsenin üzerine alınmaması için "isim isme, kisip kisbe, semt semte benzer" gibi ifadeler kullanılır.
Anlatım esnasında bazen duraklayıp dinleyicinin anlamasına ve yorum yapmasına olanak tanınır.
Bazen de en heyecanlı yerde keserek dinleyenlerden para toplar.
Meddah icrasını "her ne kadar sürçülisan ettikse affola" diyerek tamamlar.
