15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi sonrası siyaset dünyasında “İdam geri gelsin” tartışmaları gündeme geldi. İşte idamın tanımı ve idam cezasının tarihçesi…
İdam; bir suçun karşılığı olarak mahkumun hayatına son verilmesidir. İnfaz işlemidir.
İdam cezaları geçmişte birçok toplum tarafından kullanılmıştır.
Günümüzde ise 58 ülkede halen devam etmektedir.
Uluslararası Af Örgütü, 140 ülkeyi hukuken ya da fiilen idam karşıtı, 58 ülkeyi idam taraftarı olarak sınıflandırmaktadır.
Türkiye'de idam sürecinin tarihçesi
Ölüm cezası en yaygın olarak Asya'da kullanılmaktadır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2007, 2008 ve 2010'da ölüm cezalarını uygulamama çağrısı yapan kararlar almıştır.
Türkiye’deki ölüm cezaları 1920'de Meclisin kuruluşundan, 1984'te idam cezalarının fiilen kaldırılmasına kadar geçen 64 yıllık dönemde devam etti. TBMM tarafından onaylanan ve infazı gerçekleştirilen idam cezası sayısı 712. Bunlardan 15'i kadındı.
Ölüm cezası 1984'ten beri Türkiye’de uygulanmadı… Türkiye’de bu ceza önce 2002 yılında savaş ve terör suçları dışındaki haller için, 2004 yılında ise AB uyum yasaları çerçevesinde tamamen kaldırıldı.
İdam hangi hallerde uygulandı
Ölüm cezası, önceden tasarlanmış cinayet, casusluk, vatana ihanet veya askeri adalet kapsamında kullanıldı. Bazı ülkelerde uyuşturucu kaçakçılığı da ölüm cezası ile cezalandırıldı.
Çin'de, insan kaçakçılığı ve ciddi yolsuzluk davaları ölüm cezası ile sonuçlanabilir. Dünya çapındaki askeriyelerde, askeri mahkemeler korkaklık, firar, asilik ve ayaklanma gibi suçlarda ölüm cezasını uygulamıştır.
İnfaz kurallarına göre ölüm cezası hükümlünün mensup olduğu din ve mezhebin hususi günlerinde yerine getirilmezdi. Hamile kadınlar doğum yapana kadar, akıl hastalığı tespit edilenler ise akli dengesi düzelene kadar idam edilmiyordu. 18 yaşından küçükler ve 65 yaşından büyükler hakkındaki idam cezası ra infaz edilmiyordu.
NOT: Hukuk devletlerinde kabul edilen ve benimsenen bir uygulama değildir. Avrupa Konseyi üyelerinde idam cezaları yoktur.
