Bilim insanı olan Celal Şengör'ün hayatı nasıldır? Celal Şengör'ü etkileyen ve bilime yönlendiren kimdir? Celal Şengör'ün eserleri ve ödülleri nelerdir?

İzlediğinizde zekasıyla hayranlık uyandıran bir bilim insanıdır Celal Şengör. Ünlü jeoloji profesörüdür. Deprem dönemlerinde sıklıkla karşımıza çıkar. Genelde Habertürk TV'de Fatih Altaylı ile programlar yapar ve izleyenleri bilgilendirir, düşündürür. Bu değerli insanı yakından tanıyalım...

 

Celal Şengör kimdir?

Ali Mehmet Celal Şengör.
24 Mart 1955’te İstanbul’da dünyaya geldi.
1973 yılında Robert Koleji’nden mezun oldu.
Jeolojiye olan merakının "Bir Bilim Adamının Serüveni” adlı kitapta anlatır Şengör: "Ben jeolojiyi küçük yaştan yani Jules Verne'in Arzın Merkezine Seyahat kitabını okuduğum günden itibaren sevmeye başladım. Hemen arkasından Denizler Altında Yirmi Bin Fersah'ı okudum. Onu da okuduktan sonra kendi kendime, ‘Adam olmak demek, Jules Verne'in tarif ettiği gibi olmak demektir' diye düşündüm. Bana jeolojiyi Jules Verne sevdirdi..."
Hafif Asperger teşhisi konulan Şengör bu durumu da "Ben de hafif Aschberger ile teşhis edilmiş bir insanım. Ve bu özelliğime şükran borçluyum. Otistik olmasaydım bilimde elde ettiğim başarıları elde edemezdim" der.
1978’de State University of New York at Albany’den jeolog olarak mezun oldu ve aynı üniversitede 1979’da yüksek lisansını bitirdi.
1981’de İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi, genel jeoloji kürsüsünde asistan olarak görev yaptı.
1982’de State University of New York at Albany’den "doktor" unvanı aldı.
1984'te Londra Jeoloji Cemiyeti’nin Başkanlık Ödülü’nü, 1986’da TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü kazandı.
Yine 1984'te İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi genel jeoloji anabilim dalında "doçent" oldu.
1988’de Neuchatel Üniversitesi Fen Fakültesi’nden şeref bilim doktoru (Docteur ès sciences honoris causa) payesi aldı.
1990'da Academia Europaea’ya kabul edildi ve cemiyetin ilk Türk üyesi oldu.
1990'da Avusturya Jeoloji Servisi muhabir üyesi, 1991 yılında ise Avusturya Jeoloji Derneği şeref üyesi oldu.
1991 yılında Kültür Bakanlığı’nın “bilgi çağı ödülü”nü kazandı.
1992 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi genel jeoloji anabilim dalında profesörlüğe terfi etti.
1993 yılında Türkiye Bilimler Akademisi’nin en genç kurucu üyesi oldu ve akademi konseyine seçildi.
1993'te TÜBİTAK Bilim Kurulu üyesi oldu.
1994'te Rusya Doğa Bilimleri Akademisi üyeliğine, Fransız ve Amerikan jeoloji dernekleri şeref üyeliğine seçildi. Fransız Fizik Cemiyeti ve Ecole Normale Superieure Vakfı tarafından Rammal Madalyası verildi.
1997 yılında, Fransız Bilimler Akademisi tarafından yerbilimleri dalında büyük ödül (Lutaud Ödülü) ile taltif edildi.
Celal Şengör, 1998'de College de France’da misafir profesör olarak bir kürsü işgal etti.
1999’da Londra Jeoloji Cemiyeti kendisine Bigsby Madalyasını tevcih etti.
2000 yılının Nisan ayında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi yabancı üyeliğine seçilen ilk Türk oldu. Rusya Bilimler Akademisi’ne Fuad Köprülü’den sonra seçilen ikinci Türktür.
2013 yılında Leopoldina Doğa Araştırıcıları Akademisi üyeliğine seçildi.

 

Projeleri ve bilimsel çalışmaları

Celal Şengör, jeolojide bilhassa yapısal yerbilim ve tektonik dallarındaki çalışmaları ile ün yapmıştır. Şerit kıtaların dağ kuşaklarının yapısına etkisini ortaya koymuş ve Kimmer Kıtası adını verdiği bir şerit kıta keşfetmiştir.
Orta Asya'nın jeolojik yapısını ortaya çıkarmış, Kıta-kıta çarpışmasının ön ülkeleri nasıl etkilediği meselesini çözmüştür.
Yücel Yılmaz ile birlikte, Levha tektoniği içinde Türkiye’nin yerini değerlendiren ve atıf klasiği haline gelen bir makale yazmıştır.
Jeoloji ve tektonik konularında 6 kitap, 175 bilimsel makale, 137 tebliğ özeti, pek çok popüler bilim makalesi, tarih ve felsefe ile ilgili de iki kitap ve 300'e yakın deneme yazısı yayınlamıştır.

 

Celal Şengör'ün çalıştığı üniversiteler

State University of New York At Albany, ABD – Yüksek Lisans, Doktora
College de France, Fransa – Misafir Profesör
Oxford Üniversitesi, İngiltere – Misafir Profesör
Caltech, ABD – Misafir Profesör
Salzburg Lodron-Paris, Avusturya – Misafir Profesör
İstanbul Teknik Üniversitesi – Öğretim Üyesi

 

Celal Şengör'ün kitapları

Zümrütname - Yapı Kredi Yayınları - 1999
Hasan Ali Yücel ve Türk Aydınlanması - TÜBİTAK Yayınları - 2001
Zümrüt Ayna: Bilimsel Düşünce Üzerine Denemeler - Yapı Kredi Yayınları - 2003
Yaşamın evrimi fikrinin Darwin döneminin sonuna kadarki kısa tarihi - İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları - 2004
99 Sayfada İstanbul Depremi - İş Bankası Kültür Yayınları - 2006
Bilgiyle Sohbet – Popüler Bilim Yazıları - İş Bankası Kültür Yayınları - 2014
Dahi Diktatör - Ka Kitap - 2014
Aptalı Tanımak - Ka Kitap - 2015
Newton Neden Türk Değildi? - Ka Kitap - 2015
Bir Toplum Nasıl İntihar Eder? - Ka Kitap - 2016
Cehennemdeki Üniversiteliler - Ka Kitap - 2016

 

Celal Şengör'ün kazandığı ödüller

Celal Şengör, birçok uluslararası ödülün de sahibidir. Ayrıca, TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü kazanan en genç bilim adamıdır. Ödüllerinin bazıları şöyledir:

Londra Jeoloji Cemiyeti, Başkanlık Ödülü (1984)
TÜBİTAK, Bilim Ödülü (1986)
Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi, Şeref Bilim Doktoru (Docteur ès sciences honoris causa) (1988)
Kültür Bakanlığı, Bilgi Çağı Ödülü (1991)
Fransız Fizik Cemiyeti ve École Normale Superieure Vakfı, Rammal Madalyası (1994)
Collège de France Madalyası (1998)
Londra Jeoloji Cemiyeti, Bigsby Madalyası (1999)
Guztav-Steinman Madalyası (2010)

Celal Şengör, ileri seviyede İngilizce, Fransızca ve Almanca bilmektedir. Ayrıca kendisi Felemenkçe, İtalyanca, Portekizce, İspanyolca ve Osmanlı Türkçesini okuyabildiğini de ifade eder.
Evli bir çocuk sahibidir.