Bir öğrenci, Mevlana'ya dört kapı meselesini anlamadığını ve tekrar anlatmasını ister. Mevlana da ondan karşı medresedeki dört kişiye tokat atıp dönmesi ister... İşte devamı...
Hepsine birer tokat at
Öğrenci gider, birincinin ensesine bir tokat atar.
Tokadı yiyen derhal ayağa kalkıp arkasını döner ve daha kuvvetli bir tokatla Mevlana’nın öğrencisini yere yıkar. Öğrenci dayağı yer, geri dönecektir ama hocasına itaat vardır ve geri dönmekten vazgeçer.
Yaradana güvenip ikinciye de bir tokat atar. O da derhal ayağa kalkıp elini kaldırır. Tam tokadı vuracakken vazgeçip yerine oturur.
Öğrenci devam eder, üçüncüye de bir tokat atar. Üçüncü şöyle bir kafasını çevirip baktıktan sonra çalışmasına devam eder.
Dördüncü, tokadı yemesine rağmen hiç oralı bile olmadan çalışmasına devam eder.
Öğrenci Mevlana’ya döner, olanları anlatır.
Şeriat, tarikat, marifet ve hakikat
Birinci, şeriat kapısını geçmiş biridir. Şeriatta kısasa kısas olduğu için, tokadı yiyince kalktı, aynısını sana iade etti.
İkinci, tarikat kapısındadır. Tokadı yiyince o da kalktı, tam tokadı iade edecekti ki, tarikat öğretisinde verdiği söz aklına geldi. 'Sana kötülük yapana bile iyilik yap.' Onun için döndü, oturdu.
Üçüncü, marifet kapısına kadar gelmiştir. İyinin ve kötünün tek Yaradandan geldiğini bilir, inanır. Yaradan bu kötülüğe hangi iblisi alet etti diye merakından şöyle bir dönüp baktı.
Dördüncü, hakikat kapısını da geçmiştir. İyinin ve kötünün tek sahibi olduğunu ve aynı olduğunu bilir. Onun için dönüp bakmadı bile...
