Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş sözünün çıkış hikayesi nasıldır? Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş deyiminin anlamı nedir?
Öncelikle hikayesinden yola çıkalım ve devamında anlamına bir bakalım.
Geçelim hikayesine…
Bir zamanlar Bağdat’ta Şenn adında çok zeki ve bilgili bir adam yaşarmış.
Şenn bir gün kendisi gibi bilgin ve akıllı bir kız bulup evlenmek için atına atlayıp yola çıkar. Yolda bir adamla karşılaşır. Adam köyüne gitmektedir. Şenn de adama katılır.
Cevap bekleyen sorular
Şenn adama sorar:
“Ben mi seni yükleneyim, yoksa sen mi beni yüklenirsin?”
Adam, “Bu nasıl söz? İkimiz de atlıyken birbirimizi nasıl yükleniriz?” diye cevap verir.
Köye yaklaştıklarında, Şenn biçilmiş ekinleri görünce bir soru daha sorar:
“Bu ekinler yenmiş mi yenmemiş mi?”
Adam sinirlenir:
“Be cahil adam! Ekini saplarıyla görüyorsun da yenip yenmediğini mi soruyorsun?”
Köye varınca da bir cenazeye denk gelirler. Şenn yine sorar:
“Bu tabutun içindeki ölü mü, yoksa diri mi?”
Adam öfkeyle yüzünü çevirir ve ”Senin gibi tuhaf ve cahil bir adam görmedim! ”diye çıkışır.
Vefaka şenn tabaka
Adamcağız, sorularına bir anlam veremediği bu yol arkadaşını o gün evinde misafir eder. Evde Tabaka adında bir kızı vardır.
Kız babasına konuğun kim olduğunu sorar. Adam da onun kendisine sorduğu aptalca soruları sıralar ve pek tuhaf bir adam olduğunu söyler.
Kız “Baba, o adam tuhaf değil” der.
”Birinci sorusu, ‘Ben mi söze başlayayım sen mi?’ demektir.
İkincisi, ‘Ekin sahipleri onun parasını yemişler mi acaba?’, üçüncüsü de, ‘Acaba bu ölü kendi adını yaşatacak evlat bırakmış mıdır?’ demektir.
Bunun üzerine adam, Şenn’in yanına dönüp soruların cevabını verir.
Şenn ise, “Bu sözler senin değil. Sahibini açıklar mısın?” der. Adam kendi kızı olduğunu söyler.
Şenn , “Ben işte böyle bir kız arıyordum” der ve onunla evlenmek ister.
Anne babasının da rızasıyla Tabaka ile Şenn, evlenir.
Şenn kızı alıp ailesine götürür. Çevre halkı da bu evlilik için “Vafeka şenn tabaka”, yani “Kap kapağına uygun düştü” der.
“Şenn” su kabı, “Tabaka” ise kapak anlamındadır. Türkçe’mizde ise bu söz, “Tencere yuvarlandı, kapağını buldu” deyimine dönüşür.
Deyimin anlamı
Halk arasında yaygın deyimlerden biridir; tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş. Anlam olarak negatiftir. Hoşa gitmeyen bir özellikleri olan iki kişinin birbirini bulması için kullanılsa da pozitif de ifade edilmektedir. Denk iki insanı ve durumu anlatır. ‘Birbirine yakışmayı’ anlatır.
